Page 7 - όψεις της Αρχαίας Ελλάδας
P. 7
www.pemptousia.gr Τεύχος 27 / Όψεις της Αρχαίας Ελλάδας / 29 Νοεμβρίου 2014 ΑΝΑΛΕΚΤΑ
για να σπουδάσουν μιαν άλλην επιστήμη, θα θελή- που χρησιμοποιούν, με την προϋπόθεση πως εφαρ-
σουν κάποτε να καταφύγουν στο αρχαίο κείμενο, για μόζονται σε σχολεία που από κάθε άλλη άποψη λει-
να πλουτίσουν τον εσωτερικό τους κόσμο. Ξέρουν οι τουργούν ικανοποιητικά.
σύνεδροι φιλόλογοι, ας είναι και δέκα παιδιά κα-
θένας τους, από τις χιλιάδες που πέρασαν από τα Τι χαρακτηρίζει ιδιαίτερα το σύστημα που ίσχυε ως
χέρια τους; Φοβούμαι πως και ο αριθμός αυτός είναι σήμερα; Πρώτα πρώτα βέβαια η πεποίθηση πως οι
υπερβολικός. Με ποιο δικαίωμα τότε απασχολούμε ανθρωπιστικές σπουδές, για να οδηγήσουν στο επι-
αμέτρητες ώρες όλα τα παιδιά της Ελλάδας στο Γυ- θυμητό αποτέλεσμα, πρέπει να γίνονται με τη μελέ-
μνάσιο, για να ωφεληθούν ελάχιστοι; τη των κλασικών από το πρωτότυπο. Δεύτερο χαρα-
κτηριστικό του παλιού συστήματος είναι η επιθυμία
Θα μου προβληθεί ίσως μια αντίρρηση στους συλ- να γνωρίσουν οι μαθητές όσο γίνεται περισσότερους
λογισμούς αυτούς: για τις ατελέστατες γνώσεις της κλασικούς. Το αποτέλεσμα είναι να στριμώχνονται
αρχαίας ελληνικής παράδοσης που αποκομίζουν τα μέσα στον ίδιο σχολικό χρόνο τέσσερες και πέντε
παιδιά μας από το Γυμνάσιο μπορεί να μη φταίει συγγραφείς, διαφόρων μάλιστα εποχών και συχνά
και τόσο το σύστημα, όπως δεν φταίει για την γε- με μεγάλες διαφορές στη γλώσσα. Τι κοινό έχει π.χ.
νικά ελαττωματική κατάρτιση των μαθητών. Πλή- η γλώσσα του Δημοσθένη με του Ομήρου, που ερμη-
θος άλλοι παράγοντες συντελούν στη θλιβερή αυτή νεύονταν παράλληλα στην Δ’ τάξη; Έπειτα, καθώς η
κατάσταση: η πληθώρα των μαθητών μέσα σε μια ιστορία της ελληνικής γραμματείας δεν διδασκόταν
τάξη· η έλλειψη από μεγάλες αίθουσες διδασκαλίας· πραγματικά ούτε υπάρχει γυμνασιακό εγχειρίδιο
η συστέγαση δυο Γυμνασίων σ’ ένα χτίριο· η επιβά- γραμματολογίας, το ανακάτωμα από συγγραφείς
ρυνση των καθηγητών με πολλές ώρες διδασκαλίας που ανήκουν στον 8ο, στον 5ο, και στον 4ο αιώνα
και πολλά διορθώματα· η απουσία συστηματικών είναι φυσικό να μεγαλώνει τη σύγχυση.
μεταπανεπιστημιακών επιμορφωτικών σπουδών,
έτσι που να μπορούν οι λειτουργοί της Μέσης να συ- Ένα δεύτερο αποτέλεσμα του συστήματος αυτού εί-
μπληρώνουν τις γνώσεις τους και να κατατοπίζονται ναι να ερμηνεύονται στα παιδιά πέντε-δέκα το πολύ
στα νέα πορίσματα της επιστήμης τους· η απουσία σελίδες από κάθε κλασικό, και πριν καλά-καλά κα-
ερμηνευτικών εκδόσεων και βοηθητικών βιβλίων για τορθώσουν κάτι να καταλάβουν από τη γλώσσα,
τον καθηγητή· τα εξωσχολικά ενδιαφέροντα των την τέχνη και τη σκέψη του ενός να έρχεται να τον
παιδιών· ο κινηματογράφος και το ραδιόφωνο, και εκτοπίσει ο άλλος με τις δικές του δυσκολίες. Και
πολλά έχουν δυσκολέψει αφάνταστα το έργο των να σκέφτεται κανείς πως πριν από λίγα χρόνια σο-
εκπαιδευτικών στο σχολείο και γι’ αυτό τους είναι φοί παιδαγωγοί είχαν αποφασίσει ν’ αυξήσουν τον
αδύνατο ν’ αποδώσουν ό,τι μπορούν και θέλουν. Αν αριθμό των αρχαίων συγγραφέων που ερμηνεύονται
τα εμπόδια αυτά βγουν από τη μέση, γιατί να μη στο Γυμνάσιο με την προσθήκη των επιστημόνων,
κρατηθούμε στο παλιό, καθιερωμένο σύστημα της του Αριστοτέλη, του Θεοφράστου κ.ά.
διδασκαλίας των αρχαίων κλασικών από το πρωτό-
τυπο; Αν πάλι δεν βγουν από τη μέση τι έχουμε να Απ’ τα ίδια τα πράγματα, όσον ιδεώδεις και αν εί-
περιμένουμε και με το νέο σύστημα; Το κάτω κάτω ναι οι άλλοι όροι του σχολείου, όσο ικανός ο καθηγη-
εμείς πάλι θα διδάσκουμε με τις μεγάλες ή μέτριες τής, όσο έξυπνα και μελετηρά τα παιδιά του, είναι
ικανότητές μας. αδύνατο να καταχτηθούν κατά κάποιο τρόπο μέσα
σ’ ένα χρόνο ο Αρριανός, ο Ισοκράτης, ο Λυσίας και
Η αντίρρηση αυτή είναι σωστή, ς ένα βαθμό όμως ο Ηρόδοτος, ή -σε άλλη τάξη- ο Πλάτωνας, ο Θουκυ-
μόνο. Δεν υπάρχει αμφιβολία πως πολλοί είναι οι δίδης, ο Όμηρος και ο Ευριπίδης.
παράγοντες που έχουν συντελέσει στην παρακμή
του Γυμνασίου-τόσο μάλιστα, ώστε ελάχιστοι από- Πόσο ακατόρθωτα είναι τα πράγματα που γυρεύει
φοιτοί του να φεύγουν με μια συγκροτημένη κάπως το αναλυτικό πρόγραμμα του παλιού Γυμνασίου το
σκέψη, με τις απαιτούμενες για έναν μορφωμένο άν- καταλαβαίνει κανείς, άμα σκεφτεί πως για την ερ-
θρωπο γενικές γνώσεις και με την ικανότητα να δι- μηνεία του Επιταφίου του Περικλή -ενός από τα πιο
ατυπώνουν τους στοχασμούς και τα αισθήματά τους δύσκολα κείμενα- δίνει τρεις βδομάδες μόνο καιρό.
με ειρμό και χωρίς ασυχώρετα ορθογραφικά και συ- Τι να πρωτοκάνει μέσα στο διάστημα αυτό ο καθη-
νταχτικά λάθη. Ακόμα δεν υπάρχει αμφιβολία πως γητής; Το κύριο έργο του θα πρέπει αναγκαστικά να
το Κράτος, τώρα που συνειδητοποίησε τη σημασία περιοριστεί στην προσπάθεια να παραμεριστούν κά-
της παιδείας και θέλει να τη βγάλει από το τέλμα, πως οι γλωσσικές δυσκολίες-αν παραμεριστούν κ’
όπου τόσα χρόνια λίμναζε, θα κοιτάζει με κάθε τρό- αυτές. Καιρός για εμβάθυνση στο περιεχόμενο, στις
πο να παραμερίσει και τους άλλους παράγοντες που πνευματικές, στις ηθικές και στις αισθητικές αξίες
αναστέλλουν την πρόοδο της παιδείας. δεν βρίσκεται, ή κι αν βρεθεί, θα είναι ελάχιστος.
Οπωσδήποτε, για να μπορέσουμε να κρίνουμε δί- Μειονέχτημα του παλαιού συστήματος είναι και
καια τα δύο συστήματα είναι ανάγκη να αντιπαρα- ότι με τους πολλούς συγγραφείς που ορίζει από το
θέσουμε τους σκοπούς που επιδιώκουν και τα μέσα πρωτότυπο, αποκλείεται να δώσει σύνολα. Φυσικά,
Σελίδα 7
